Ahmet Arıtürk'ün TRT GAP Radyosunda Siirt İle İlgili Canlı Yayın Söyleşisi

Öncelikle TRT GAP RADYOSUNUN  dinleyicilerine sevgi, selam ve muhabbetlerimi sunarak konuşmama Siirt ile ilgili bir şiirimle başlamak istiyorum.

BEN SİİRT’İM

TARİHİN KENDİSİYİM,

ON BİN YILLARDAN BERİ

İNSANLARIN ENİSİYİM

BEN SİİRTLİYİM

SELÇUKLUYUM,

OSMANLIYIM,

TÜRKÜM, TÜRKİYELİYİM

BEN SİİRTLİYİM

ANA TARAFINDAN DEŞTETANLI

BABA TARAFINDAN

HASANKEYFLİYİM

BEN SİİRTLİYİM

ÜÇ DİLLİYİM

HEM DOLUYUM,

HEM DELİYİM

ARAPÇAYI EVDE

TÜRKÇEYİ OKULDA

KÜRTÇEYİ ÇARŞIDA,

PAZARDA ÖĞRENDİM

BEN SİİRTLİYİM

PERVARİ BALI GİBİ ŞİFALI

ZİVZİK NARI KADAR

ŞERBETLİYİM

BEN SİİRTLİYİM

FISTIK EKERİM,

FISTIK BİÇERİM,

BEN BİR FISTIK GÜZELİYİM

BEN SİİRTLİYİM

TOPRAK KADAR MÜTEVAZİ

TOPRAK KADAR MÜNİS

TOPRAK KADAR

BEREKETLİYİM

BEN SİİRTLİYİM

ZULME BOYUN EĞMEM

BOTAN ÇAYI KADAR HIRÇIN

BOTAN ÇAYI KADAR ÖFKELİYİM

BEN SİİRTLİYİM

İBRAHİM HAKKI’YIM,

FAKİRULLAH’IM,

VEYSELKARANİ’YİM

BEN SİİRTLİYİM

ABİD’İM, ZAHİDİM

MUHAMMED’İN SEVDALISI

ALLAH’IN HAS NEFERİYİM

Dedikten sonra şimdi, asıl konumuza gelelim. Geçen söyleşimde, Cumhuriyet öncesi Siirt’i tanıtmağa çalışmıştım. Bugünkü söyleşimde Siirt’in Milli mücadele dönemiyle,  Cumhuriyet tarihindeki yerini kısaca anlatmağa çalışacağım.

Siirt, Milli Mücadele Döneminde toprak ağalığı düzeninin ve aşiret ilişkilerinin egemen olduğu tipik bir kasabaydı. Siirt’in, Rus tehlikesini atlattıktan sonra, karşılaştığı diğer bir tehlike de İngiltere idi. İngilizlere ait bir birlik, halka gözdağı vermek amacıyla Siirt’e gelerek birkaç gün kaldıktan sonra geri çekilmişti. Siirt, bunun dışında yabancı güçlerin işgaline uğramamıştır. Müdafaa-i Hukuk Derneği’ni teşkil eden Siirt’in münevver zümresinin Milli Mücadele’nin gerçekleşmesinde gösterdiği medeni cesaret takdire şayan bir vatanseverliktir. II. Meşrutiyet Dönemi’nden itibaren Siirt’ten de milletvekili seçilmeye başlanmıştır.

Siirt, Milli Mücadele yıllarında Bitlis Vilayetine bağlı bir sancaktı. Sancağın, Merkez Kaza dışında 5 kazası vardı. Bunlar; Pervari, Garzan, Eruh, Şirvan ve Şırnak’tı. Sancağın en kalabalık kazası Siirt Merkez Kazası idi.

Bununla birlikte Siirt’in nüfusunda 1890’lardan itibaren hızlı bir düşüş olmuş, 60.000 dolayında olan kaza nüfusu 1914’de 30.000 civarına inmişti.

Ruslar’ın işgallerinin, Bitlis’in Deliklitaş Mevkiine kadar geldiği Siirt halkı tarafından öğrenilince, halk arasında panik yaşanmış, halkın bir kısmı korunmak amacıyla kırsal kesime çekilirken,  çoğunluğu oluşturan Siirt halkı Müdafaa-i Hukuk Derneği’nin yardımıyla, Atatürkçü Düşünceye sahip kişilerden gönüllü askerler toplayarak, Ruslara karşı savaşmışlardır.  Bu gönüllü askerler arasında sivil binbaşı rütbesiyle bazı kişiler görev almıştı. Bunlar arasında Şeyh Şerafettin AYDIN ve İbrahim-i Mekevi’nin de bulunduğu sivil ordu, büyük başarılar sağlamış, Rusları geri püskürterek, Siirt’e girmelerini engellemişlerdir. Ruslar Bitlis ve Siirt hududundaki Deliklitaş’a kadar ilerlemiş, ancak Lenin’in gerçekleştirdiği 17 Ekim Devrimi üzerine geriye dönmeleri istenmiş ve geri çekilerek ülkelerine dönmüşlerdir.

1892-1919 tarihleri arasında Bitlis Vilayetine bağlı olan Siirt ilçesi, 26 Eylül 1919 yılında 48 Sayılı Heyet-i Umumiye Kararı ile bağımsız sancak haline getirilerek,

1923 yılında

il statüsüne kavuşturulmuştur. Daha önce Siirt’e bağlı 11 ilçe varken, bunlardan Batman ve Şırnak’ın 16 Mayıs 1990 tarih ve 3647 sayılı kanunla il yapılmaları, Beşiri, Sason ve Kozluk ilçelerinin de Batman’a bağlanması sonucu ilçe sayısı 6’ya düşmüştür. Bunlar Kurtalan, Baykan, Pervari, Eruh, Şirvan ve belde konumunda iken yine 3647 sayılı kanunla ilçe statüsüne çıkarılan Tillo’dur.

O zamanlar Siirt’in üçe bölünmesiyle ilgili şöyle bir şiir yazmıştım:

KANADINI KOLUNU

KIRDILAR MI SİİRT’İM

ALLI TURNALAR GİBİ

VURDULAR MI SİİRT’İM

ŞRNAK’I ŞEHR-İ NUH’U

BATMAN OLAN İLUHU

SASON İLE KOZLUK’U

ALDILAR MI SİİRT’İM

BEŞİRİ, GÜÇLÜKONAK

ARTIK SENİN DEĞİL BAK

NİCE KÖYÜNÜ NAHAK

ÇALDILAR MI SİİRT’İM

SENİ BULUP SAHİPSİZ

HEP KODULAR NASİPSİZ

GİDENE KARŞI BİR GİZ

VERDİLER Mİ SİİRT’İM

ÂBİD SAYDILAR HİÇE

HALİMİZ OLA NİCE

İKİYE DEĞİL, ÜÇE

BÖLDÜLER Mİ SİİRT’İM

Bugünlük de bu kadar, bütün dinleyicilerime selâm ve saygılarımla.