Bebeklikteki Oyuncak Tercihleri Zekânın Habercisi Olabilir
Amerika'da yapılan yeni bir bilimsel çalışma, bebeklerin oyuncaklara gösterdiği ilginin ve dikkat düzeylerinin, ileriki yaşlardaki bilişsel becerilerini tahmin edebileceğini ortaya koydu.
Colorado Boulder Üniversitesi'nde yürütülen araştırma, çevresel etkilerin zeka gelişiminde sanıldığından daha belirleyici bir rol oynayabileceğini gösteriyor.
İkizler Üzerinde 30 Yıllık Takip
1.000'den fazla ikiz üzerinde yürütülen uzun soluklu çalışmada, bebeklerin henüz 7 aylıkken sergilediği davranışlar kayıt altına alındı. Araştırmacılar, bu çocukların oyuncaklara olan ilgisini, odaklanma süresini ve yeniliklere verdiği tepkileri inceleyerek, yıllar sonra 30 yaşına geldiklerinde yapılan zeka testleriyle karşılaştırdı. Sonuçlar, erken dönemdeki davranışların bilişsel yetenekleri önceden haber verebildiğini ortaya koydu.
Zekyı Gösteren En Net Davranış: Yeniliğe İlgi
Araştırmanın öne çıkan bulgularından biri, 'yeniliğe yönelim'in (novelty preference) zeka gelişimiyle doğrudan bağlantılı olması. Yeni oyuncaklara gösterilen merak ve dikkat, gelecekteki zeka seviyesini yaklaşık %13 doğrulukla öngörebiliyor. Aynı zamanda, 'göreve odaklanma' (task orientation) olarak tanımlanan bir nesneyle uzun süre ilgilenme becerisi de önemli bir gösterge olarak öne çıkıyor.
Zeka Sabit Değil, Geliştirilebilir
Uzmanlar bu sonuçların zekanın değişmez bir yetenek olduğunu göstermediğini vurguluyor. Aksine, beynin gelişiminin ne kadar erken başladığını ve çevresel koşulların bu süreçte ne kadar etkili olduğunu gözler önüne seriyor. İlk birkaç yıl içinde sunulan uyarıcıların ve ebeveyn-çocuk etkileşiminin kalitesi, ileriki bilişsel gelişim üzerinde kalıcı etkiler bırakabiliyor.
Genetik ve Çevre Dengesi
İkizler üzerinde yapılan araştırma sayesinde genetik ve çevresel etkiler net şekilde ayrıştırılabildi. Genetik mirasın zeka üzerinde etkisi zamanla artsa da, özellikle hayatın ilk 2 yılında çevresel faktörlerin etkisi %10'a varan oranlarda uzun vadeli iz bırakıyor. Bu da erken çocukluk döneminde verilen eğitimin ve sunulan deneyimlerin ne kadar kıymetli olduğunu gösteriyor.
Erken Eğitim, Yaşlılıkta Demans Riskini Azaltabilir
Araştırmacılardan Prof. Chandra Reynolds, bu bulguların yalnızca çocukluk gelişimiyle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda ileri yaşlarda görülen bilişsel rahatsızlıkların önlenmesine de ışık tuttuğunu belirtti:
'Erken yaşta kazanılan bilişsel beceriler, beynin zamanla kaybettiği işlevlerini telafi etmesine yardımcı olabilir. Bu da yaşlılıkta Alzheimer veya demans gibi hastalıkların etkisini azaltabilir.'
DNA ile Zeka Tahmini Mümkün mü?
Çalışma kapsamında bireylerin genetik bilgileri analiz edilerek 'poligenik zeka puanı' adı verilen bir değerlendirme yapıldı. Bu puan, kişilerin genetik yapılarındaki binlerce küçük farkın birleşiminden oluşuyor. Bebeklik testleriyle genetik puanlar arasında kurulan güçlü bağ, gelecekte zeka araştırmalarında genetik verilerin daha aktif kullanılabileceğini gösteriyor.
Sonuç:
Bebeklerin oyuncaklara verdiği tepkiler, yalnızca anlık bir tercih değil; aynı zamanda zihin gelişimlerinin birer habercisi olabilir. Erken yaşlarda sağlanan kaliteli çevresel koşullar ve doğru yönlendirmeler, ilerideki yaşamı büyük ölçüde etkileyebilir