Stajyer. Psk. Deniz ÖZTANIK
Uyku alışkanlığı çocuk gelişiminin en önemli parçalarından birisidir. Çocuğun öğrenme becerilerinden, kişilik özelliklerine kadar etkili olmaktadır. Çoğu ebeveyn bu konuda zorlanabildiğinden danışanlar tarafından sıkça sorulardan biri olan ‘çocuğum neden uyumuyor?’ konusuna değinmek istedim.
Uyku, birçok iç ve dış faktörden etkilenen karmaşık bir durumdur. Çocukluk çağında gözlemlenen uyku problemleri; uykuya dalmada güçlük, uykuyu devam ettirememe, yeterli uyku alamama, gibi gelişimsel dönemlere bağlı olarak farklılık göstermektedir. Çocuğunuz uykuya dalmakta problem yaşıyor ya da uykuları sık sık bölünüyorsa; ağlama, ağrı, aşırı terleme gibi fiziksel tepkiler veriyor ise herhangi bir fiziki sebepten dolayı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu, vücuttaki herhangi bir rahatsızlık olabileceği gibi yatılan yer ile vücudu rahatsız eden bir şey ya da oda ısısı bile olabilir.
Uyku vakti çocuğun belki de kendisi ile baş başa kalmak zorunda olduğu nadir anlardan biri olduğundan uyku bir nevi ayrılığı temsil etmektedir. Dolayısıyla ebeveyne karşı “bağlılık” değil “bağımlılık” geliştiren çocuklar uykuya kendi başlarına geçmekte zorlanırlar. Daha önceki yazımda bahsetmiş olduğum çocukların gelişimsel olarak yaşadığı yaşa özgü korku ve kaygıları uykuya dalmasını zorlaştırabilen faktörler arasında yer almaktadır. Her uyku süreci yeni bir adaptasyon olarak değerlendirilir. Uyku düzeninin oturmadığı ya da sistemin sık değiştiği çocukların biyolojik saatlerinde dengesizlik oluştuğundan zorluklar yaşanabilir.
Çocuk ebeveynin yansıttığı duyguyu çeker. Anne - baba arasındaki problemler, gerilimler veya yaşanılan ruhsal rahatsızlıklar çocuğun uykuya dalmasını zorlaştırabileceği gibi bazen de gün içinde yaşanılan herhangi bir olay ya da çocuğun ebeveyni ile paylaşımda bulunamaması neticesinde çocuğun yatağa “dolu” bir halde gitmesi de olumsuz bir şeklide etkiler. Doğumdan sonraki ilk günlerde bebeği uyutabilmek için kazandırılan bazı alışkanlıklar ileride uyku ile ilgili sorunlara yol açabilir. Yatağına yatmaya alıştırılmayan, anne ve baba ile uzun süre bir arada yatmasına izin verilen, kendi odasında yatırılmayan, ayakta sallayarak uyutulan çocuklarda uyku ile ilgili sorunlar yaşanabilir.
Çocuklarda Sık Görülen Uyku Problemleri ve Öneriler
Yalnız uyumama en sık rastlanan uyku problemlerinin arasında yer almaktadır. Ayrılma kaygısı, ebeveyne bağımlılık, çocuğun yalnız kalabilme kapasitesindeki yetersizlik ve uyku için kendi iç sakinliğini sağlayamaması gibi sebeplerden dolayı r ebeveynleriyle beraber uyumak ya da uykuya geçişte ebeveynlerini yanlarında isteyebilirler. Bu durumda çocuğu buna iten sebep(ler) ve çocuğun duygusu iyi anlaşılmalıdır. Ebeveynin bu durum için çocuğa kızmaması veya ceza vermemesi, kendi yatağında yatmaya teşvik etmesi, bu süreçte sabırlı ve tutarlı olması önemlidir. Bu sürecin başındaysanız her gece çocuğunuzu yatağına götürmek, uykuya dalana kadar yanında oturmak, uyku zamanı gelmeden onu uykuya hazırlamak, başucunda kitap okumak, zaman zaman sohbet edip onu dinlemek çocuğun rahatlamasına yardımcı olabilir. Çocuğunuz sizinle birlikte uyuyorsa, bu alışkanlığı zamana yayarak, kademeli olarak (haftada 1 gece ayrı yatırmaya başlamak gibi) ve yanınıza geldiği geceler yatağına mutlaka geri götürerek kazandırabilirsiniz. Çocuğunuzu teşvik etmek amaçlı uyku tabloları ve küçük ödül sistemleri yapmak etkili olabilir. Sonuç alamadığınız durumlarda uzman desteğine başvurabilirsiniz.
Uykuya direnen çocukların ise uykuya geçmeden önce hazırlanması, uyku öncesi bazı rutinlerin oluşturulması (başucunda kitap okumak, geçirdiği gün hakkında konuşmak, uyku öncesi 15-20 dk beraber oyun oynamak vb.) çocuğun direncini kırabilir; çünkü ihtiyacı anlaşılan ve ebeveyni tarafından duygusunun anlaşıldığını hisseden çocuk sakinleşir.
Bir uzmandan destek almadan hemen önce evde bazı değişiklikler ile bu süreci destekleyebilirsiniz. Örneğin her gece tahmini uyanma zamanlarında yanında destekçi olabilirsiniz ve onu şefkatle uyutabilir veya uyandırabilirsiniz. Aynı zamanda kitaplarda işinizi kolaylaştıracaktır. Öneri olarak ’’ İyi Uykular, Tatlı Rüyalar El Kitabı- Kim West’’ adlı kitabı okuyabilirsiniz.
Detaylı bilgi ve iletişim için:
Bakmadan Geçme
