Karantinada Ebeveynlik

Stajyer Psk. Deniz ÖZTANIK

Çocuklar memnuniyetsiz veya sıkıntılı hissettikleri durumlarında kendilerini farklı yollarla ifade edebilme biçimlerine sahiptirler. Acıktıklarında, susadıklarında, yorulduklarında, parka gitmek istediklerinde kısacası söyleyecek bir şeyleri olduğunda bambaşka şekillere bürünebilirler. İşte bu kırılma noktasında dikkat edilmesi gereken husus; çocuğun hırçınlaşmasına yol açmadan, onu anlayıp yönlendirebilen ebeveynler olabilmektir.

Günümüzün evrensel sorunu olan pandemi sürecinde karmaşık ve sürekli gelişen koşullar göz önüne alındığında; ebeveynlerin bir rutini nasıl sürdürebileceğini, COVID-19 kaynaklı stres faktörünü nasıl yönetebileceklerini ve çocuklarının değişen ihtiyaçlarını nasıl destekleyebilecekleri konusunda bilgi sahibi olmak için pek çok ebeveyn bir uzman görüşüne ihtiyaç duymaktadır.

Covid-19 ile ilgili yaşam tarzı değişikliklerinin çocuklar ve aileler üzerindeki etkilerini, ebeveynlerin ve çocukların krizle başa çıkmalarına yardımcı olmada hangi yöntemlerin, özelliklerin en etkili olduğunu belirleme çabasıyla araştırmalara devam ediyorken; Bu süreçte çocuklar için ortaya konulan en önemli etken: ihtiyaç ve taleplerinin küçümsenmemesi ve kişisel gelişimlerinde ‘oyun’ aktivitelerinin katkısının göz önünde bulundurmalıdır.

Yoğun stres altındayken küçük çocuklar bazı bilgileri özümsemeleri için birkaç tekrar gerekebilir ya da tekrar tekrar soru sorarak sizden güvence arayabilirler. Bu durum belli bir ölçüde ve küçük çocuklarda normal sayılabilir. Ama özellikle obsesif-kaygılı çocuklar sürekli olarak abartılı güvence ve teminat, verilmesi, onaylanma isteyebilirler. Onların sürekli sorduğu aynı soruya cevap vermek yararlı değil hatta zararlı bile olabilir. Bu tarz çocuk ve ergenler için bazen “demin söylediğim şey halen geçerli” tarzında bir mesaj veren bir iletişim şekli daha yararlı olabilir.

Küçük çocuklar gözle görmedikleri bakteri, mikrop, virüs gibi canlıları anlamak ve anlamlandırmakta zorlanabilirler. Dolayısıyla çocukların anlayacakları bir dilde bilgi verin ama her mikroorganizmanın zararlı olmadığını, hatta vücudumuz için yararlı birçok mikroorganizmanın olduğunu da belirtin. Evde karabiber ve sabun deneyi yaparak çocuklara temizliğin önemini kavramalarını sağlamak ve çocukların dikkatlerini,ilgilerini bir nokta üzerinde toplamak için bir deney etkinliği düzenlenebilir.

Ergenlik döneminde olanlar ise karşı karşıya olduğumuz tehlikeyi küçümseme eğiliminde olabilir, başlarına hiçbir şey gelmeyeceğini ve bu hastalığa asla yakalanmayacaklarını düşünebilirler. Ebeveynlerin bu tutumları hemen kendin meydan okumak gibi algılayarak öfkeli yanıtlar vermesi bir işe yaramayacağı gibi ergenleri daha savunucu hale getirebilir. Böyle durumlarda ergeni iyice dinlemek ve onunla tartışmadan bu süreç hakkında konuşmak daha yararlı olabilir. Dikkatli olmadıkları için öfkemizi değil endişemizi yansıtmak, eleştirmemek, “ben” dili kullanmak ve uygun bilimsel verileri kanıtlarla paylaşmak ergenler için daha yararlı olabilir.

“kendini faydalı hissetmek” ya da “bir şeyi başarabilme duygusu” en önemli ruhsal desteklerdir. Ailece yapılacak aktiviteler de ruh sağlığımızı korumak için çok yararlı olduğu göz ardı edilmemelidir. Anne babayla oyun oynamak, resim yapmak, kitap okumak ya da birlikte yemek hazırlamak gibi aktiviteler çocukların kaygıdan uzak kalmasına ve anı yaşamalarına yardımcı olabilir. “özel saat uygulaması” ile çocuklarla ebeveynin çocuğun istediği ve yönlendirdiği bir oyun (20-30 dakika) oynamaları çocuğun kaygı ve korkularını ifade etmesini sağlayabilir, ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirebilir.

Ebeveynler ruh sağlığına öncelik vermelidir. Psikoterapi, ilaç tedavisi ve farkındalık meditasyonu gibi diğer tedavileri içeren kanıta dayalı tedaviler mevcuttur. Bu hizmetleri aramaktan çekinmemelidir.