Okul Kantinlerinde Sağlıklı Gıda İçin Ortak Çağrı: ''Tebliğ Hayata Geçmeli, Denetimler Artmalı''

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), okulların çocuk ve ergenlerin beslenme ve gelişiminde kritik bir rol oynadığını, bu ortamların sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazandırılması için eşsiz fırsatlar sunduğunu vurguluyor. Türkiye’de de benzer şekilde okul kantinlerinde satılan gıdaların niteliğini artırmak amacıyla yasal düzenlemeler yapılmış, ancak uygulamada çeşitli zorluklar yaşanmıştı.

2019’da İmzalanan Protokol, 2026’ya Ertelendi

Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı arasında 2019’da imzalanan protokol ile okul kantinlerinde satılan ambalajlı ürünlerde “Okul Gıdası” logosu zorunlu hale getirildi. Uygulamanın yasal dayanağını oluşturan “Okul Gıdası Hakkında Tebliğ” ise 2020’de Resmi Gazete’de yayımlandı.

Ancak firmaların yeterli ürün çeşitliliğine ulaşamaması, okul kantinlerinde ürün tedarikinde yaşanan zorluklar ve hazırlık eksiklikleri nedeniyle uygulama, 14 Eylül 2026 tarihine ertelendi. Bu sürenin ardından logolu ürünler dışında gıda satışı yapılamayacak.

Uzmanlar ve STK'lar Uyarıyor: “Erteleme Olmasın, Denetimler Sıklaşsın”

Hacettepe Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Remziye Yılmaz, çocukların okul başarısının doğrudan sağlıklı beslenmeyle ilişkili olduğunu vurguladı. Tebliğin kapsam açısından yeterli olduğunu belirten Yılmaz, asıl sorunun uygulamada yaşandığını söyledi.

Yılmaz, “Bu sadece Milli Eğitim Bakanlığı'nın değil; okul müdürlerinden öğretmenlere, velilerden kantin işletmecilerine kadar herkesin ortak sorumluluğudur. En kritik konu ise denetim. Denetim süreci işletilmezse, bu tebliğin yürürlükte olması bir anlam ifade etmez” dedi.

Yılmaz, okul yönetimleri ve velilerin sürece aktif olarak katılmasının, denetimlerin ülke genelinde sıklaştırılmasının ve bilinçlendirme çalışmalarının artmasının şart olduğunu söyledi.

“Obeziteye Karşı En Etkili Araç: Denetimli Kantinler”

Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mevlüde Kızıl ise çocukluk çağı obezitesine dikkat çekerek, tebliğin hayata geçirilmesinin bu konuda kritik öneme sahip olduğunu ifade etti. Kızıl, denetimlerin yalnızca dışardan değil, okul içi ekiplerce de yapılabileceğini belirtti:

“Milli Eğitim Bakanlığı kendi içinden ekip kurarak kantinleri denetleyebilir ya da Sağlık Bakanlığı’ndan destek alarak diyetisyenleri bu sürece dahil edebilir. Bu şekilde uygun olmayan ürünlerin satışının önlenmesi çok daha etkili hale gelir.”

“Okul Kooperatifleri Geri Dönmeli”

Eğitim-Bir-Sen Genel Başkan Yardımcısı Muammer Karaman ise çocukların sağlıklı ürünlerle buluşabilmesi için tüm paydaşların iş birliği içinde olması gerektiğini belirtti. 2019’da çıkarılan tebliğin yıllardır uygulamaya geçememesine tepki gösteren Karaman, “Sürekli ertelenen bir uygulamayla karşı karşıyayız. 2026’da da bu tebliğin hayata geçip geçmeyeceği belirsiz. Uygulanabilirlik açısından ciddi endişeler var. Eksikler tespit edilmeli ve yol haritası çizilmeli” dedi.

Karaman ayrıca, okul kantinlerinin özel işletmelere devredilmesinin yerine okul kooperatiflerinin desteklenmesinin daha doğru bir model olacağını savundu. Kooperatiflerin, çocuklara girişimcilik ruhu kazandırmasının yanı sıra, fiyat dengesi ve hijyen açısından da etkili olabileceğini söyledi. “Okul kooperatifleri tekrar güçlendirilmeli, bu alanda teşvik ve düzenleme yapılmalı” dedi.

Karaman, sivil toplum kuruluşlarının da denetleyici ve destekleyici rol üstlenerek sürece katkı sağlayabileceğini, Eğitim-Bir-Sen olarak bu konuda odak analizler ve raporlarla süreci izleyip katkı vereceklerini açıkladı.

Veliler Tepkili: “Markette Almadığımız Ürünler Kantinlerde Satılıyor”

Veliler de okul kantinlerinde satılan ürünlerden endişeli. Veli Elif Arıcı, kantinlerde sağlıksız, şekerli ve paketli ürünlerin hâlâ satıldığını belirterek, “Bizim evimize sokmadığımız cips, kek gibi ürünler çocukların önüne kantinlerde seriliyor. Denetim yok. Çocuğum ister istemez bu ürünlere yöneliyor” dedi.

Bir başka veli, Merve Keskin ise ilkokul 2. sınıfa giden çocuğunun kantinden alışveriş yapmasına izin vermediğini söyleyerek, “Marketlerde bile tercih etmediğimiz ürünleri kantinlerde görmek istemiyoruz. Özellikle bazı keklerin içinde yasaklı maddeler çıkmasına rağmen hâlâ satılıyor. Bu konuda artık ciddi bir adım atılmalı” ifadelerini kullandı.