- Haberler
- Siirt Haber
- Siirtli Hemşerimiz Murat Akdemir'in Kaleminden: Siirt Arapçası
Siirtli Hemşerimiz Murat Akdemir'in Kaleminden: Siirt Arapçası
-Bugünkü yazımda kendine has özellikler içeren ve Siirtle yakın köylerinin bir kısmında konuşulan Siirt Arapçasını ele almak istiyorum.-Hemen baştan belirteyim ki, Siirt Arapçası 'Kiltu Lehçesi' adı verilen bir Arap lehçesinin yazı dili ortadan kalktığınd
-Bugünkü yazımda kendine has özellikler içeren ve Siirtle yakın köylerinin bir kısmında konuşulan Siirt Arapçasını ele almak istiyorum.
-Hemen baştan belirteyim ki, Siirt Arapçası "Kiltu Lehçesi" adı verilen bir Arap lehçesinin yazı dili ortadan kalktığından, konuşma dili şeklinde sürdürülen bir aksanı, yani başka bir deyişle lehçesi imiş. Bu lehçenin aksanı olarak, Siirt merkezi ile yakın çevresinde konuşulan Veleye (Siirt), Tillo ile Halenze'de, Fisken'de, ve Sinep'te konuşulan ayrı ayrı ağızları bulunmaktadır. Ayrıca Kozluk ve Sason’da farkı aksanlarla yine Kiltu lehçesi ile süregelen Arapça konuşulmaktadır.
-Komşumuz Mardin'de, Midyat ve özellikle Estel'de, Şırnak-İdil'de, D.Bakır'da konuşulan Arapça lisanlar da Siirt'teki gibi aynı kökenden gelmektedir.
-Tıpkı Siirt ve çevresinde olduğu gibi, Suriye Deyrıl'zor ile Irak, Musul ve Erbil'de de Arapçanın Kiltu Lehçesi yaygındır.
-Tabii Arap Coğrafyasından nispeten uzak olan Siirt Arapçası, zamanla Türkçeyle karışarak birçok kelime unutulduğundan, yerine Türkçe kelimeler kullanılmış, sözgelimi buzdolabı vs gibi. Bazı kelimelerin ise söyleyişleri değiştirilmiş, mesela kibrit anlamında kibrideye gibi.
-Siirt'te bugüne kadar Arapça konuşulmasına vesile olan, Siirt ve çevresindeki Arapların bu coğrafyaya yerleşmesi, D.Bakır'ın Halid Bin Velid komutanlığında Müslümanlarca fethiyle başlıyor. Buraya, Diyar-ı Bekir denmesinin sebebi Ben'i Bekir ailesinden bir kabilenin mensuplarının ağırlıklı olarak bu çevreye yerleşmesidir. Halid Bin Velid'in oğlu Süleyman'ın kumandanlığında Siirt ve çevresi ve özellikle Şirvan Kormas kalesinin fethedilmesi sonrasında, çeşitli Arap kabileler ve bir rivayete göre yine Mekke ile Medine çevresinden gelen Ben'i Rabia Kabilesi ağırlıklı olarak bu çevreye yerleşmiş ve Arapça hakim dil olmuştur.
Kısacası; Siirt Arapçasının bin yılı aşkın bir evveliyatı ve çevresindeki Mardin, Musul (Irak), Deyrizor (Suriye)’deki Arapça ile organik bağlantısı vardır.
Bakmadan Geçme
