Siirtli Hemşerimiz Murat Akdemir'in Kaleminden: Siirt Hangi Fonksiyonları Sayesinde, Sağlıklı Biçimde Büyür ve Gelişir

-Tarihi dönemlerden buyana; şehirlerin kurulup, gelişmelerinde öne çıkan bir takım fonksiyonlar vardır.

-Dünyada bilinen en eski yerleşmeler; Neolitik çağda, özellikle ve öncelikle Fırat ve Dicle arasında kalan Siirt'in de içinde bulunduğu "Mezopotamya" bölgesinin verimli toprakları üzerinde, başlayıp sürdürülen verimli tarım sayesinde; kurulup gelişmişlerdir.

-Sümerlerle başlayıp, Babil'e gelinceye kadar olan süreçte; dünyanın 7 harikasından biri olarak sayılan, "Babil'in Asma Bahçeleri"; eski dönemlerde, Mezopotamya'nın tarımda ne kadar ileri gittiğinin bir göstergesidir.

-Mezopotamya ile birlikte; Mısır, Nil Nehri ve Deltası verimli toprakları ve Nil Nehri'nin sunduğu sulama imkanları sayesinde, ilk yerleşmelere sahne olmuştur ve burada da dünyanın ilk şehirlerinin kalıntılarının görülmesinin sebebi, zengin tarım imkanlarına dayanmaktadır.

-Aynı dönemlerde, Anadolu ortasında yay çizerek akan Kızılırmak; Hitit (Eti) ve sonrasında birçok kadim millete mevcut sulamalı tarım imkanlarıyla bugünkü Hatuşaş vs. gibi birçok höyükten anlaşılacağı üzere, çok eski yerleşmelerin kurulmasına imkan vermiştir.

-Benzer durumdaki İlk tarım yerleşmelerinin bir kısmı; Hindistan'da Ganj ve İndus nehirleri boyunca ve Çin'de Sarıırmak boyunca görülmektedir.

-Tarımın gelişip yaygınlaşması ve zanaatların ortaya çıkıp gitgide gelişmesiyle elde edilen çok çeşitli ürünün satıldığı, ulaşılması nispeten kolay ve güzergah üzerindeki şehirler, gelişen ticaretleri sayesinde öne çıkmıştır.

-Özellikle; farklı bölgeleri birbirine bağlayan vadiler boyunca ya da; o günkü gemilerin, kıyıya yanaşmasına müsait olan doğal koy ve körfezler boyunca birçok ticaret şehri gelişmiştir. -Mesela; Dicle kenarındaki Diyarbakır ve Botan Vadisine açılan Siirt ile yine; Dicle ve Fırat'ın yanı başındaki birçok tarihi şehir buna örnektir. -Hakeza; Ege kıyılarındaki Efes ve Simirna yani İzmir ile İstanbul kıyı ticaret şehirlerine örnektir.

-Siirt'in çevresindeki eski bağlar ile Dicle ve ona karışan Garzan, Başur ve Kezer boyunca uzanan verimli topraklardaki ekin alanları; Siirt'in ne derece önemli bir tarım sahası olduğunu göstermektedir. Yıl boyunca uzun süre seyreden sıcak iklim; tarım sezonunun ekstra uzamasına ve meyvelerin daha güzel biçimde olgunlaşmasına imkan vermektedir. Açıklamaya çalıştığımız gibi, Siirt'in ekonomik ve gelişiminde en önemli faktör; geçmişte olduğu gibi, bu günde önde olması icap eden, tarım faaliyetleridir.

-Dağlık olan; Pervari ile nispeten dağlık olan Şirvan ve Eruh'ta tarımın bir parçası sayılan küçükbaş hayvancılık ve özellikle Tiftik keçisi yetiştiriciliği önem kazanmaktadır. -Siirt'in kuraklığına ve kireçtaşlarıyla kaplı arazilere adapte olmuş Siirt'e has endemik bitkisi; Siirt fıstığı, Siirt'teki tarımın baş tacıdır.

-Pervari yaylarının nadide çiçeklerinden üretilen Pervari Balı; Allah'u Tealanın, Kuran'u-azimuşanda buyurduğu gibi; insanlara tam bir şifa kaynağıdır.

-Pervari yaylalarıyla, Güneydoğu Torosların yamaçlarında; meralarda otlayan tiftik keçilerinin, ceylan etini andıran narin eti ile keçi ve koyunların yağlı sütlerinden elde edilen peynir ve tereyağı lezzet ve kalitede rakipsizdir.

-Şimmem Salıho ve Ceffan Kavunları ile Zivzik Narı ve Tayfi Üzümü Siirt'in Coğrafi işaretli lezzetleridir.

-İskambo pekmezi, Halenze Sumağı, Tillo'nun bademli ve cevizli sucukları ile kalın pestili, ki; biz buna harire diyoruz, enfes tarım mamulleridir.

-Bölgenin susamlarından yapılan ve adına çarşı kurulan, helvaları da unutmadan belirtelim. -Liste öyle öyle uzar gider. Bundan anlaşılacağı üzere; Siirt, tarımda öylesine zengindir.

-Siirt'i geliştirecek en önemli fonksiyon; özellikle terör yıllarında haddinden fazla gerileyen tarımdır.

-Siirt'in ekonomisi açısından yapılması gereken en önemli hamle; gelişen teknolojik imkanlarla, ulaşım koşullarının da çok daha iyi hale gelmesi sayesinde; gerileme döneminden çıkmış, ancak henüz duraksama dönemini tam aşamamış tarımın; önünün açılarak, yeniden canlandırılmasıdır.

-Burada dikkat edilmesi gereken husus; bakir kalan Siirt topraklarının, ilaç adıyla yutturulmaya çalışılan tarımsal zehirlerle bozulmasına yol açarak, organik tarımdan uzaklaşmama hususudur.

-Siirt'in gelişmesinde etkili olacak ikinci önemli fonksiyon ticarettir. Lakin; Siirt'in esnaf ve tüccarları mesleki olarak her ne kadar mahir olsalar da; burdaki temel sıkıntı, Siirt'in ana güzergahların kenarında kalmasıdır.

-Eskiden, Batman ve özellikle Şırnak Siirt'e bağlı iken; en azından bu aks üzerinde işleyen yollar, malesef bu ilçelerimiz Siirt'ten ayrılıp kendi başlarına il olunca, bu güzergahtaki yollar da körelip, işlemez oldu.

-Bu durumda; Siirt kendi mevcut lokasyonunun merkezi olma özelliğini canlandırıp, kendi ürünlerinin pazarlama merkezi olma hüviyetini daha da sağlamlaştırıp, geliştirmelidir.

-Bunun için de Siirt'te üretilen ürünlerin işleme tesisleri, Siirt'e kurulmalıdır. Fıstık tesislerinde olduğu gibi, bıttım sabunu, et ve peynir işleme entegre resisleri gibi

-Siirt'i geliştirecek üçüncü önemli fonksiyon turizmdir ki, daha önceki yazılarımda belirttiğim gibi, Siirt'in kendine has geleneksel kültür zenginlikleri, manevi yapısı ve Botan Kanyonu gibi eşsiz doğal güzelliklere sahip olması ile çok eskilere dayanan kadim tarihi ve son olarak, bölge mimarisini yansıtan tarihi cas evleri ve büryan, kitel, perde pilav gibi enfes lezzetleri sayesinde Siirt, önemli ve iddialı bir turizm destinasyonu olma özelliklerine sahiptir.