Siirtli Hemşerimiz Murat Akdemir'in Kaleminden: Siirt'teki Tarımsal Üretimi, Değişen İklim ve Çevre Koşullarına Göre Uyarlamak

Tüm Güneydoğu’da olduğu gibi, Siirt'in standart kuru tarım ürünleri; buğday, nohut ve kırmızı mercimektir.

-Zamanında Siirt'te helvacılığın gelişmesinde rol oynayan susam da her ne kadar eskisi gibi ekilmese de bizim çevrenin sıcağını seven önemli bir bitkidir. Bağcılık ve kavun yetiştiriciliği de önemlidir.

-Bugüne kadar kurak olan, step iklimi mahiyetindeki, yani sıcak ve nispeten az yağış alan ve yazları çok kurak geçen Siirt'in iklim yapısından dolayı, bahçe tarımından ziyade tarla tarımı yapılmaktaydı.

-Yine, suyun az bulunması nedeniyle; sulak bostanlardan çok daha fazla alan kaplayan bağlarda, başta üzüm olmak üzere, badem, fıstık gibi fazla su istemeyen bitkiler yetiştiriliyordu.

-Su isteği az olan tarım ürünleri açısından Siirt'in yıldızı, yüksek kalitesi nedeniyle son yıllarda gitgide ünlenen ve getirisi çok yüksek olduğu için, gitgide çok daha geniş alanlarda yetiştirilen "Siirt fıstığıdır."

-Lakin iklim ve tarım açısından, Siirt'i birisi küresel, diğeri ise lokal seviyede olan iki önemli değişim beklemektedir.

- Birinci etken; Petrol ve Kömür gibi Fosil Yakıtların çok tüketilmesinden dolayı ortaya çıkan yüksek Karbondioksit salınımının oluşturduğu sera etkisinden ötürü, gitgide tetiklenen "Küresel Isınma" sorunudur ki, bu durum Siirt'in zaten sıcak olan ikliminin daha da fazla ısınmasına sebep olacaktır.

-İkinci etken ise, daha önceleri kuru bir iklime sahip olan Siirt'in, etrafını saran baraj göllerinin ortaya çıkardığı nem seviyesinin yükselmesi olacaktır.

-Sıcaklığı ve nemi arttıracak olan bu iki etkenin ortaya çıkaracağı ve neredeyse tropikal iklime yakın özellikler göstermeye başlayacak bu yeni iklimde, hangi tropikal meyve ve sebzelerin mevcut toprak ve yer şekilleri yapısına ayak uyduracağının çalışmaları, tarımsal araştırmalar şeklinde yapılmalıdır. Ekosistem işleyişindeki değişim nedeniyle ortaya çıkan bu yeni doğal yapıya uygun ürünlerin yetiştirilebilmesi ve adaptasyonu açısından, bu son derce önemlidir.

-Belki de artacak sıcaklık ve nem ile birlikte oluşacak ve kışın kendini gösterecek ılımanlık; rakımı düşük olan, ayrıca, soğuk rüzgârlara karşı korunaklı ve bol güneş gören güney yamaçlarda zeytinlikler oluşturmayı mümkün hale getirecektir. Osmanlı dönemine ait eski tapu kayıtlarında Siirt'teki bazı yerlerdeki arsalarda zeytinlik şeklinde ibarelerin bulunduğunu duymuştum. Bu da Siirt'te eskiden zeytin yetişebildiğine işaret etmesi bakımından önemli bir detay.

-Muhtemelen yıllarca yaş kuru demeden ağaçları keserek yapılan aşırı orman tahribatı, Siirt çevresindeki ekosistemi bozarak daha sert ve kurak bir iklim ortaya çıkardığından artık zeytin yetişemez olmuştur. Gelinen son durumda baraj gölleriyle yumuşayan iklimde zeytin ağaçlarının tekrar yetişmesi muhtemeldir.

-Daha zayıf bir ihtimal gibi görünse de Botan'ın güneyindeki kuytu vadi boylarında ve Dicle kıyısında mandalina, portakal yetişen narenciye bahçeleri oluşabilecektir.

-Denemeden bir şey söylenemez.

-Bu nedenle, bilimsel destekli tarımsal araştırma ve saha çalışmalarına bir an önce pilot uygulamalar şeklinde başlanmalıdır.

-Bu işin sistematik ve stratejik bir biçimde yapılması, AR-GE imkânlarına sahip olan tarım araştırma kurumuna düşer, kanaatindeyim.