Siirtli Son Mürettipler!
Siirt'te mürettiplik işçiliği SİİRT GAZETESİNİN kuruluş tarihi olan 7 Ağustos 1937 yılında başlamış ve 2010'lu yıllara kadar devam etmiştir.30-40 yıl öncesine kadar yerel gazeteler düz baskı makinelerinde, hatta el ve ayak pedallarında basılırlardı.
Siirt’te mürettiplik işçiliği SİİRT GAZETESİNİN kuruluş tarihi olan 7 Ağustos 1937 yılında başlamış ve 2010’lu yıllara kadar devam etmiştir. 30-40 yıl öncesine kadar yerel gazeteler düz baskı makinelerinde, hatta el ve ayak pedallarında basılırlardı. Gazetelerde yayımlanacak yazılar, haberler, makaleler, yorumlar ise
Hurufat Kasalarındaki
harflerden (
kumpas
) adı verilen, büyüklüğü nispetinde belli ölçülere ayarlanabilen bir nevi el aletiyle, harf-harf dizilirlerdi. Hurufat kasalarının alt kısmı küçük harfler, üst kısmı ise büyük harfler için dizayn edilmişti. Yazılar dizilirken, en çok küçük harfler kullanıldığı için, hurufat kasalarının büyük bölümü de haliyle küçük harfler için ayrılmıştı. Hurufat kasalarının üst bölümünde büyük harfler, yanında rakamlar, gerekli diğer işaretler vardı. 29 küçük, 29 büyük harf asıl olmak üzere, her rakam ve işaretin konulduğu ayrı-ayrı gözler vardı. Üzerlerinde (^) olan sesli harflerle, yumuşak harflerin de ayrı gözleri bulunurdu. Yazı aralarında ve satırbaşlarına geçilirken oluşan boşlukları doldurmak için harf seviyesinden düşük adına katrat denilen parçalar kullanılırdı. Kelime aralarını ayırmak için normali 6 punto olan, ancak 2 ve 4 puntolukları da bulunan parçalar için de gözler vardı. Bir hurufat kasasında yaklaşık olarak 100’ün üzerinde göz bulunurdu. İşte, adlarına
MÜRETTİP
dediğimiz matbaa çalışanları, kendilerine dizilsin diye verilen yazıları, önlerine koyar, harf-harf, kumpasa dizerlerdi. Yani, hurufat kasasındaki 100 gözün hangisinde hangi harfin, hangi rakamın, hangi işaretin bulunduğunu bilmek zorundaydılar. Daktilo yazar gibi, zaman içinde hasıl olan tabii bir refleksle mürettibin eli, kendiliğinden alınması gereken harfe uzanırdı.
Mürettipler
, genelde ayakta hurufat kasasının başında yazıları kumpaslara dizerlerdi. En iyi mürettip, en süratli, ama, en hatasız yazı yazabilenlerdi. Tabii, yazılanların bir de
DAĞITILMASI
(Gazete basıldıktan sonra, kasalara geri konulması) vardı.
Siirtli ilk mürettipler,
SİİRT GAZETESİ’NİN
kurucu ailesi olmaları açısından
KILIÇÇIOĞLU AİLESİ
ile
Gazetenin Kurucusu Merhum Mehmet Emin Kılıççıoğlu’nun
yeğenleri olması sebebiyle
ARITÜRK AİLESİ
mensuplarıdır. Yine Siirt Gazetesinde çalışan ancak, bir çoğu yıllar önce Ankara’ya, Batman’a, hatta ABD’ye giderek yerleşmiş olan
YARGICIOĞLU VE İZGİ
aileleri de, Siirt’in en eski mürettipleri sınıfına dahildirler.
Daha sonra İlimizde zaman-zaman kurulan ve çoğu kısa ömürlü olan 20’nin üzerinde gazete yayımlanmıştır. Tabii, bu gazetelerin de mürettipleri vardı. Bu mürettipler genelde SİİRT GAZETESİNDEN transfer olanlardı.
Siirtli mürettiplerden vefat etmiş olanlara rahmetler, sağ olanlara sağlıklı ve mutlu yaşamlar dileklerimizle.
Bakmadan Geçme
