MARDİN/MİDYAT'TA DÜNYANIN BİLİNEN EN ESKİ MANASTIRI (MOR GABRİEL) VEYA (DEYRULUMUR)-1-

Ahmet Arıtürk

Tüm Yazıları

13.04.2024 00:19
Güncelleme: 13.04.2024 11:20

Bayram tatilinden yararlanarak bayramın ikinci günü, Mardin’e gittik. Bu kadar yakınımızda olmasına rağmen, adını sıklıkla duyduğum Mor Gabriel Manastırını görmemiştim. Oysa Mardin’e defalarca gitmişliğim var. Bu gidişimin ana hedefi doğrudan Mor Gabriel Manastırıydı. Bilindiği gibi Hristiyanlıkta üç mezhep vardır. Bunlar Katolik, Protestan ve Ortodoks olarak tanımlanırlar. Mor Gabriel Manastırı Ortodoks mezhebine hitap eden bir mabettir.

Gidiş saatimiz ayin merasimine denk geldiği için, ibadetleri bitinceye kadar beklememiz gerektiği söylendi. Bayram tatilinden yararlanarak ülkenin muhtelif illerinden Manastırı görmeğe gelen bir hayli kalabalık vardı. Kulak misafiri oldum. Ziyaretçilerden biri görevliye:

-Ben de Hıristiyanın, ayine katılabilir miyim?

dedi.

Görevli:

-Hıristiyan olduğunu kanıtlayan bir belgen var mı?

diye sordu.

Malum, artık nüfus cüzdanlarında (DİNİ) hanesi yok.

Saat 13:00’e yaklaşınca gişenin önüne geçtik. Giriş kişi başına 100 TL. Basın kartımı göstererek müzelere bedava giriş hakkım olduğumu söyledim ise de (Burası özel mülkiyet, resmi müze değil) dediler. Yine kapıdaki görevliye, Manastırın bir yetkilisiyle röportaj yapmak istediğimi, bu isteğimin kendilerine iletilmesini söyledim. Ama bu isteğim de geri çevrildi. Manastır yetkililerinin hiçbir gazeteciyle röportaj yapmadıklarını ve yapmayacakları konusunda kararlı olduklarını belirtti. Muhtelif TV kanallarından röportaj için gelenler olmuşsa da hep reddedilmişlerdi.

Mor Gabriel Manastırı’nın diğer bir adı (Deyrulumur)dur. Midyat ilçesinin 23 kilometre güneydoğusunda bulunmaktadır. MS 397 yılında temeli atılan Manastır, Süryani Kadim Cemaati'nin ünlü ve büyük yapıtlarından biridir. Meşe ağaçları ile kaplı yüksekçe bir tepede kurulmuş bulunmaktadır. Manastırın temelleri Mor Şmuel ile Mor Şemun tarafından 397 yılında atılmış ve yapı kısa sürede tamamlanmıştır. Değişik tarihlerde içine ve dışına ekler yapılmıştır.

615 ve 1049'da Metropolitlik Merkezi olan manastırda, Kral Arcadius (395-408) zamanında Mor Şemun tarafından barınma ve dua yerleri yapılmıştır. Kral Theodosius (408-450) çağında lahitlerin konacağı abide evi, Meryem Ana Kilisesi, Resuller Kilisesi, Kırkşehit Kilisesi, Mor Şmuel Mabedi, kral kızı Theodora'nın Mor Şmuel tarafından iyileştirilmesi nedeniyle Theodora Kubbesi, Mor Şlemun Mabedi yapılmıştır.

Manastır, muhtelif ülkelerde bulunan tarihi manastırın en eski yapıtı hükmündedir. Dünyanın en eski manastırı unvanına sahip olan Mor Gabriel Manastırı, Yunanistan Athos Dağı'nda kurulu herhangi bir manastırdan en az 400 yıl daha eskidir. Filistindeki Mor Saba Manastırı'ndan yaklaşık 80 yıl, Mısır Sinai bölgesindeki Mort Katherina Manastırı'ndan da bir buçuk asır önce inşa edilmiştir. Manastır, tarihsel süreçte dönem dönem farklı isimlerle anılmıştır. İlk dönemlerinde, kurucuların isimlerine izafeten Mor Şmuel ve Mor Şemun Manastırı olarak tanınmıştır. "Rahiplerin Meskeni" anlamına gelen ve Süryanice'de "Dayro d'Umro" isminden türetilen Deyr-el Umur ve bu ifadenin Türkçe uyarlamasıyla

"Deyrulumur"

ismiyle de bilinmektedir. Aynı zamanda Kartmin bugünkü

Yayvantepe Köyü

'ne yakınlığı nedeniyle "

Kartmin Manastırı

" ismiyle de karşımıza çıkmaktadır. Bugün de kullanılan "Mor Gabriel Manastırı" adlandırması,

Turabdin Metropoliti Mor Gabriel

'in (634-668) adından gelmektedir.

(Devam edecek)

TAŞLAMA

BAYRAMLARI İÇİMİZ

BURUK KUTLAMAKTAYIZ