İSMAİL FAKİRULLAH VE İBRAHİM HAKKI HAZRETLERİ

Cüneyt Arıtürk

Tüm Yazıları

24.09.2021 18:13
Güncelleme: 24.09.2021 18:13

23 Eylül günü Tillo’da düzenlenen etkinlikte ilgiyle izlenen ışık olayının müsebbipleri olan İsmail Fakirullah Hazretleri ile talebesi İbrahim Hakkı Hazretleri hakkında birkaç kelam yazalım istedik.

Bu iki büyük şahsı tanıtmağa kalemler yetmez ama bizim kısaca bir tanıtım olacak.

İSMAİL FAKİRULLAH HAZRETLERİ 1657-1737

Hazret-i FAKİRULLAH’IN

Hicri 1067, Miladi 1657 yılında Regaip Kandiline rastlayan bir Cuma gecesi dünyaya teşrif ettikleri belirtilir.

Peygamber Efendimizin Amcası Hazret-i Abbas’ın soyundan geldiği

bilinmektedir.

Babasının Adı Molla Kasım olup,

Tillo’da medrese eğitimi vermekle meşguldü.

Hazret-i Fakirullah’ın asıl adı İSMAİL’dir. “FAKİRULLAH” ise Hak yolunda aldığı mertebenin

adıdır.

Çocukluk döneminde, Siirt’teki FAHRİYE medresesinde eğitim ve öğretim gören Fakirullah, Babası Molla Kasım’ın yanında din ve dünya ilimleri tahsil eder.

24 yaşındayken Babası Molla Kasım’ın irtihali üzerine Tillo’daki Ulu Camiin İmamı ve Müderrisi olur. Seyyid bir aileden gelen ve Siirt’in eşraf bir ailesi olan Hacı Muhammed’in kızı ile evlenmiştir. Biri kız olmak üzere beş çocuğu olmuştur. Beş çocuğunun da soyları devam etmektedir.

Fakirullah Hazretleri, kendi elinin emeğiyle geçimini sağlardı. Yediği ve ailesine yedirdiği yemeğin helâl olması için büyük bir titizlik gösterirdi.

Fakirullah 30 yaşında annesini kaybettikten sonra Züht ve Takvasının gereği olarak kendisine bir tarla satın almış, bizzat kendi elleriyle asma ağaçları dikmiş ve geçimini sağlamak için çalışmıştır. Tarla ekmiş ekin biçmiştir. 40 yaşına kadar günlerinin çoğunu oruçla geçirmiş, orucunu bir kaç üzüm tanesiyle açmıştır. 40 gün konuşmadan, yeme içme den kesilerek mana alemine dalmıştır. Kırkıncı gün gözünü açmış bir tas su içmiş ekşi nar aşı isteyip bir parça ekmekle yemiş ve kendine gelmiştir. Bundan sonra yemeğini normal yemeye başlamıştır. Daha sonra Kırksekiz yaşında Hac'ca gitmiştir. İsmail Fakirullah Hz' nin biri kız olmak üzere 5 çocuğu olmuştur.

Hazret-i FAKİRULLAH’ın

Peygamber Efendimizin Amcası Hazret-i Abbas’ın soyundan geldiği

bilinmektedir.

Hazret-i Fakirullah’ın asıl adı İSMAİL’dir. “FAKİRULLAH” ise Hak yolunda aldığı mertebenin

adıdır.

Çocukluk döneminde, Siirt’teki

FAHRİYE

medresesinde eğitim ve öğretim gören Fakirullah, Babası Molla Kasım’ın yanında din ve dünya ilimleri tahsil eder.

24 yaşındayken Babası Molla Kasım’ın irtihali üzerine Tillo’daki Ulu Camiin İmamı ve Müderisi olur. Seyyid bir aileden gelen ve Siirt’in eşraf bir ailesi olan Hacı Muhammed’in kızı ile evlenmiştir. Biri kız olmak üzere beş çocuğu olmuştur. Beş çocuğunun da soyları devam etmektedir.

Fakirullah Hazretleri, kendi elinin emeğiyle geçimini sağlardı. Yediği ve ailesine yedirdiği yemeğin helâl olması için büyük bir titizlik gösterirdi.

KUYU HADİSESİ

İsmail Fakirullah ile ilgili olarak nakledilen meşhur bir kuyu hadisesi vardır. 48 yaşlarındayken, taziye için bir komşusunun evine giden Fakirullah, dönüştü evinin avlusundaki bir susuz kuyuya düşer.

Kuyu olayı, Hazret-i Fakirullah’ın yaşamında bir dönüm noktasıdır. Çünkü, velâyet mertebesine ulaşması ve kutbul aktap olması bu kuyuda gerçekleşmiştir.

Kendi ifâdesiyle Hızır’ı, İlyas’ı, Şeyh Abdulkadir’i Geylani’yi, Cüniyd-i Bağdadi’yi, Şeyh Hamza el Kebir’i, Şeyh Mücahid’i, Şeyh Musa’yı, Muhammed-ur Radi’yi, Şeyh Hasan’ı, Üveys el Karani’yi, Hasan el Hutvi’yi, Neccar oğlu Neccar’ı, Halid bin Velid’i ve daha nice Allah dostlarını bu kuyuda kendisini ziyaret ederlerken ve kutbul aktap oluşunu kutlarlarken gördü. Ruhaniyetleri, düştüğü bu susuz kuyuda ona tecelli etti.

Fakirullah’ın

namaza gelmeyişi üzerine kendisini aramaya başlayan cami cemaati, düştüğü kuyunun yanından geçerlerken, bir takım seslerin geldiğini duymaları üzerine, kuyuya bir adam sarkıtarak cezbe halindeki Şeyhi çıkarmışlar.

Kuyu olayından sonra, 8 yıl boyunca uzlete çekilen ve istiğrak halinde bulunan Fakirullah, 9 ncu yılda düştüğü istiğrak halinden ayılarak yeniden irşat görevine başlamıştır. Fakirullah Hazretlerinin

ÜVEYSİLİK

tarikatına mensup olduğu, ancak, öğrencilerini

KADİRİLİK

tarikatına yönlendirdiği belirtilir.

Fakirullah Hazretlerinin en büyük eseri

“MARİFETNAME”

adlı eserin müellifi İbrahim Hakkı Hazretleridir.

Hicri 1147 Miladi 1737 yılında 80 yaşlarında iken vefat eden Hazret-i Fakirullah, vefatından önce Çocuklarından Şeyh Abdulkadi-i Sani’yi yerine post nişin tayin etmiştir. Türbesi Tillo’da olup, her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. Yüce ALLAH’ın rahmeti üzerine olsun.

İBRAHİM HAKKI HAZRETLERİ 1703-1780

Aslen Erzurum’un Hasankale (Pasinler) ilçesi doğumlu olup tahsilini, ilmini, velâyetini Hazret-i Fakirullah’ın talebesi olmasıyla kazanmıştır. Hicri 1115, miladi 1703 tarihinde 18 Mayıs gününde dünyaya teşrif etmiştir. Fakirullah Hazretleri’nin mürit ve muhiplerinden Derviş Osman Hüsnü Efendi’nin oğludur. Derviş Osman, İsmail Fakirullah Hazretleri’nin en yakını olan müritlerindendir.

Mürşit aramak gayreti içinde Hasankale’den, Tillo’ya gelen Molla Osman, aradığını bulduğuna inanarak, Hazret-i Fakirullah’ın yanında kalmıştır. İbrahim Hakkı dokuz yaşlarındayken Amcası Molla Ali tarafından Tillo’ya, Babasının yanına getirilmiştir. İbrahim Hakkı “Marifetname” adlı eserinde buluşma anını anlatırken, Babası Molla Osman ile Şeyh Fakirullah’ın yan yana durduklarını, Şeyhin, kendisine babasından bile daha sevimli geldiğini anlatır.

İbrahim Hakkı, ilk derslerini bizzat Babası Molla Osman’dan tahsil etmiştir. Babası Molla Osman’ın 1719 yılında vefatından sonra, bir süre için Erzurum’a döner. Fakat, Şeyhinin aşkıyla yanıp tutuştuğu için tekrar Tillo’ya gelir. Fakirullah Hazretlerinin torunu ve Abdulkadir-i Sani’nin kızıyla evlenir.

Dönemin Osmanlı Padişahı Sultan Mahmud ile İsmail Fakirullah arasında sürekli mektuplaşmalar olmaktadır. Sultan Mahmud, Fakirullah’ı İstanbul’a davet eder. Ancak, kendisi gitmez ve yerine müridi İbrahim Hakkı’yı gönderir. Hicri 1766’da, Padişah’ın davetlisi olarak İstanbul’a giden İbrahim Hakkı, günlerinin çoğunu Saray kütüphanesinde geçirir.

“Marifetname”

adlı meşhur eserini de bu arada yazdığı söylenir.

İstanbul’dan tekrar Tillo’ya dönen İbrahim Hakkı, üstadı Fakirullah Hazretlerinin irtihali üzerine, kayınpederi olan Abdulkadir-i Sani ile birlikte irşat görevini sürdürür. 1780 yılında vefat etmiştir.

Yazımızı Halk Şairimiz Ahmet Arıtürk’ün konuyla ilgili şiirlerini sunarak noktalıyoruz:

İBRAHİM HAKKI İLE İSMAİL FAKİRULLAH

BİRİ CİSİM, BİRİ RUH

BİRİ GEMİ, BİRİ NUH

“GAVS”LIK HALİYLE MEMDUH

İBRAHİM HAKKI İLE

İSMAİL FAKİRULLAH

BİRİ MEVLÂNA GİBİ

BİRİ, ŞEMS-İ TEBRİZ’İ

BİRER MÂNA DENİZİ

İBRAHİM HAKKI İLE

İSMAİL FAKİRULLAH