Pervari, Siirt’in 6 ilçesinden biridir. İlçeden ziyade bir beldeyi andırır. Hala feodal ilişkilerin ve ağalığın belirli bir hakimiyetinin varlığı hissedilmektedir. İlçe iki mahaleden oluşmaktadır. Bir mahallenin adı Şakiran diğerinin se Adiyan’dır. Bu isimler aynı zamanda aşiret isimleridir.
Pervari İlçesi Siirt İli’nin kuzeydoğusunda yer almaktadır. Kuzeyini Hizan ve Bahçesaray İlçeleri, doğusunu Çatak ve Beytüşşebap İlçeleri, güneyini Şırnak İli ve Eruh İlçesi, batısını ise Aydınlar ve Şirvan İlçeleri çevrelemektedir. Alanı 1.459 Km2’dir.
İlçe son derece dağlık olup, sarp ve derin vadilerle birbirinden ayrılmış kompartımanlar halindedir. Vadilerin ayırdığı bölümlerde çeşitli yükseltilerde ova, plato ve dağlara rastlanır. İlçe Merkezi’nin denizden yüksekliği 1.380 M.’dir.
İki en önemli dağları Yazlıca (2.953 M.) ve Körkandil (2.759 M.) Dağları’dır. Yazlıca büyük bir dağ silsileleri olup, üzerindeki en yüksek mevkiler Nartepe ve Kumras Tepeleri’dir.
İlçe’nin en önemli akarsuları doğu-batı yönünde akan Botan Çayı ve Müküs Çayı’dır. Bunlar Güleçler Köyü yakınlarında birleşirler. Yazlıca Dağı eteklerinden çıkan Kilis Çayı yine doğu-batı yönünde akarak Botan Çayı ile birleşir. Bunların dışında Çemikarı, Masiri, Sinebel Deresi, Zere ve Bakirma Dereleri sürekli su taşıyan önemli derelerdir.
En önemli göller; yazın bataklığa dönüşen Zervin ve Zirin Gölleri’dir.
Pervari Karayolu bağlantısı olarak yalnızca Siirt İl Merkezi’ne 1971 yılından beri 96 Km.’lik bir yolla bağlıdır. Aynı zamanda ilçe Van İl Merkezi’ne 150 Km. mesafede olup, toplam olarak Siirt-Pervari-Çatak-Van güzergahı 246 Km.’dir.
M.Ö. 550’lerde Perslerce, sonra da Makedonyalılarca işgal edilen yöre M.Ö.306’da Selökid Krallığı sınırları içinde kaldı. M.Ö.129’da Partların eline geçen Pervari, M.S.77’de Roma İmparatorluğuna katıldı. IV. ve V. yy.larda Bizanslarla Sasaniler arasında el değiştiren yöre 700’lerde Arap etkinliğine girdi.1243’te Moğollarca işgal edildi. 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı.
Botan bölgesinin neredeyse ortalarında bir yerde. Herekol Dağı Pervari sınırları içinde yer alır. Bervade adıyla da anılan kasaba ilçenin kuzey kesiminde yer alır. 92 km’lik uzun bir yolla Siirt’e ulaşılan bu ilçede belediye 1927 yılında kurulmuştur.
306’da Selokid Krallığı sınırları içinde kaldı. İ.Ö. 129’da Partlar’ın eline geçen Pervari İ.S. 77’de Roma İmparatorluğuna katıldı. IV ve V. yy.’larda Bizanslarla Sasanlılar arasında el değiştiren yöre 700’lerde Arap Etkinliğine girdi. 1243’te Moğollarca işgal edildi. 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı.
Pervari Osmanlı İmparatorluğu zamanında, Tanzimat’tan sonra 1852 yılında Siirt Sancağının Eruh Kazasına bağlı bir nahiye olarak mülki taksimatta yer almıştır. Cumhuriyetten önce ilçe olduğu bilinmekte ise de, ilçe oluş tarihi kesinlikle saptanamamıştır.
Pervari, Osmanlı İmparatorluğu Zamanında Tanzimattan sonra 1852’de Siirt Sancağının Eruh Kazasına bağlı bir nahiye olarak mülki taksimatta yer almıştır. Cumhuriyetten önce ilçe olduğu bilinmekte ise de İlçe oluş tarihi saptanamamıştır.
Zamanının gazetecilerinden ve yazarlarından olan Şemsettin Sami’ye göre 1890 yıllarında Pervari, Bitlis Vilayeti Siirt sancağına bağlı bir kazaydı. Pervari’ye bağlı Daştüğüm, Zırha ve Dergül adlı 3 nahiyesi ve 60 köyü vardı.
Pervari, Siirt’in kuzey doğusunda yer almakta olup İlçenin kuzeyinde Şirvan ve Hizan ilçeleri, doğusunda Bahçesaray, Çatak ve Beytüşşebap ilçeleri, güneyinde Şırnak il merkezi ve Eruh ilçesi, batısında ise Aydınlar (Tillo) ilçesi yer almaktadır. Yüzölçümü bakımından Siirt ilinin en büyük ilçesi konumunda olan Pervari 1459 kilometre karedir.
Pervari ilçesi konumu itibarıyla 37-55 Kuzey paralelleri ile 42-33 Güney Paralelleri arasında yer almaktadır.
İlçe oldukça dağlık olmakla birlikte çeşitli yükseltilerde ova ve platolara da rastlanmaktadır. İlçe merkezinin denizden yüksekliği 1380 metredir, ancak ilçenin rakımı kuzeyinde yer alan Botan Vadisinde 600 metreye kadar düşmektedir. Dik yamaçlarla çevrili olan Botan vadisinde yükseklikler ani farklılıklar oluşturmaktadır. İlçenin en önemli dağları 2953 metre yükseklikle Yazlıca (Herekol) ile 2759 metre yüksekliğindeki Körkandil Dağıdır. En önemli akarsuları, doğu batı yönünde akan Botan ve Müküs çayılarıdır, Bunların dışında Çemikari, Masiri, Sinebel deresi, Zere ve Bakirma dereleri sürekli su taşıyan önemli dereleridir. En önemli gölleri 240 dekarlık yüzeye sahip Zervin Gölü ile bataklık olup yaz ayları gelince kuruyan Zirin Gölüdür. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Botan Vadisinin özel bir iklimi vardır. Üst florayı meşe türleri, titrek kavak, menengiç (bittim) ardıç, alıç, ahlat, ceviz v.s. alt florayı, geven, yonca, yabani gül, böğürtlen, kenger, kekik, sığır kuyruğu, sakız, ilgin, sütleğen, çayırotu v.s. teşkil eder.
Pervari-Siirt karayolu üzerinde Buhara (1410 m.) ve Danila (1565 m.) Geçitleri ile Pervari-Van karayolu üzerinde Geçit tepe (2300 m.) bulunmaktadır.
Pervari nüfusu 2020 yılına göre 30.816.
Bu nüfus, 15.700 erkek ve 15.116 kadından oluşmaktadır.
Yüzde olarak ise: %50,95 erkek, %49,05 kadındır.
Yıllara Göre Pervari Nüfusu
Yıl
Pervari Nüfusu
Erkek Nüfusu
Kadın Nüfusu
2020
30.816
15.700
15.116
2019
30.858
15.794
15.064
2018
32.128
16.608
15.520
2017
31.868
16.432
15.436
2016
31.819
16.267
15.552
2015
31.696
16.106
15.590
2014
32.453
16.730
15.723
2013
33.505
17.279
16.226
2012
33.378
17.254
16.124
2011
33.749
17.523
16.226
2010
32.953
16.704
16.249
2009
32.868
16.768
16.100
2008
33.401
17.342
16.059
2007
32.642
17.113
15.529
PERVARİ BALI
Üretiminde şeker ve yem gibi katkı maddeleri içermeyen, kokusu ve rengi ile ön plana çıkan kara kovan balıdır. Pervari ilçesinin Çemikari yaylasının balları özellikle tercih edilir. Çünkü bu yaylada binbir çeşit çiçekler vardır ve arılar yaylanın çiçeklerindeki balözünden bu balı imal etmektedirler. Mide hastalıkları dahil bir çok derde devadır. Zindelik kaynağı olan balın dolaşım ve sindirim sistemine iyi geldiği kabul edilmektedir.
Pervari’de balın yanı sıra nar ve fıstık da önemli geçim kaynakları arasında sayılırlar.
Pervari Balının, kalp, karaciğer, bağırsak, mide, tansiyon, kan dolaşımı ve damar hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. Sigara içenlerin yemek borusunu temizlemek için de tercih ettiği balın, afrodizyak etkisi de vardır. Bu özellikleri sebebiyle Pervari Balı ülkemizde şifa kaynağı olarak görülen ve aranan birkaç baldan birisidir. Lezzeti, şifası ve kalitesiyle aranan bir bal olan Pervari Balı Osmanlı Sarayında da tüketilen bir bal olarak bilinmektedir
Siirt Pervari yöresinde üretilen Karakovan Çiçek balı eski zamanlardan bu tarafa haklı bir şöhrete sahiptir. Pervari balını diğer ballardan ayıran en önemli özelliği, geleneksel usullerle karakovan ve örme sepetlerde üretilmesidir.
Siirt Pervari Karakovan balının diğer bir önemli özelliği gerek örme sepetlerin, gerekse bir metre uzunluğunda, 30 santim kalınlığında yuvarlak dut ağacının oyularak yapılan kara kovanların içine, temel petek konulmamasıdır. Diğer suni peteklerden farklı olarak, arıların içini doldurdukları temel petek de arılar tarafından yapılmaktadır. Bu sebeple karakovan balının peteği de rahatlıkla yenilebilir ve şifalıdır.
Pervari Balı diğer birçok yöremizde üretilen sarı renkli ballara göre daha beyaz renklidir ve orijinal Pervari Balının üretiminde kesinlikle şeker, yem, katkı maddesi kullanılmamaktadır.
