1761 yılında Tillo’da dünyaya geldi. Hazret-i Fakirullah’ın soyundandır. İbrahim Hakkı Hazretlerinin de talebesidir.
47 bin beyitten oluşan Arapça, Farsça, Kürtçe bir divanı vardır. Üveysiye tarikatına mensup olduğu ve bir çok kerametlerinin bulunduğu anlatılır. Amcasının Kızı Zemzem’ül Hassa ile evlenmiştir. Hanımı da kendisi gibi mutasavvıf, şâir ve Allah dostlarındandır. Türbeleri Tillo’da kendi adlarıyla anılan camide bulunmaktadır.
Sultan Memduh Hazretlerinin vefat tarihi miladi 1847’dir.
Sultan Memduh Hazretleri hakkında adının
(NURİ)
olduğunu bildiğimiz bir müridinin Arapça yazdığı methiyesinin Türkçe tercümesi, Ahmet Arıtürk tarafından yapılmıştır.
Türbesi Aydınlar (Tillo) ilçesinin Batısında yüksek bir tepenin üzerindedir. Sultan Memduh’un asıl adı Sultan Mahmut’tur. Hocası İbrahim hakkı tarafından Memduh (övülmüş) lakabı verilmiştir. Asıl adının Mahmut olmasına karşılık, İbrahim Hakkı Hazretleri adları Mahmut olan üç talebesinden ayırmak için kendisine
MEMDUH
adını koymuş ve kendisinin ileride mânevi alanda büyük mertebelere ulaşacağını bildirmiştir.
Türbe kendisinden önce vefat eden oğlu Şeyh Abdurrahman için yaptırılmıştır. Kendisi de bilahare oğlu için yapılan türbeye defnedilmiştir. Sultan Memduh’un kendisi gibi şair olan Eşi Zemzemül Hassa ile aile bireylerine ait mezarlar yer alır. Kesme taştan kare planlı yapıda olan türbenin kapısı yazı frizleri ve çeşitli motiflerle bezelidir. Madeni gümüş muhafazalar üzerinde cennet ve cehennem tasviri süslemelerine yer verilmiştir.
“MAHZENÜ’L ESRÂR” BASIMI HAKKINDA YAZILAN MAKALE
Edebi değeri son derece yüksek olan, Sultan Memduh Hz. Divanının orijinal giriş ve iç sayfalarından biri
Tillolu Büyük Veli (ALLAH DOSTU) Sultan Memduh Hazretlerine ait Divan’ın
tercüme edilerek basılan ilk Cildi, İl Kültür Müdürlüğünde düzenlenen
AHMET ÖZHAN KONSERİNİ
müteakip davetlilere dağıtıldı. Bu sayede, Kitabın ilk cildini edinmek şansını buldum. Verilen bilgilere göre, ilk ciltten 1500 adet basılmış, bulunuyor. Prof. Dr. Ahmet Turhan, Prof. Dr. Mehmet Akkuş, Prof. Dr. Mustafa Aşkar, Yrd. Doç. Dr. Nusrettin Boleli ve Dr. Abdurrahman Adak tarafından tercüme edilen
DİVAN-I MEMDUH’UN
bu ilk bölümü
“MAHZENÜ’L ESRAR=SIRLARIN MAHZENİ”
adı altında yayınlanmış bulunuyor. Verilen bilgilere göre,
DİVAN-I
MEMDUH’UN
takribi üçte birine tekabül eden bu bölümü, üç ciltten oluşacak. Diğer bölümlerle birlikte, yine takribi olarak tümünün tercüme ve basımı tamamlandığında 8-9 ciltten müteşekkil bir eser vücuda gelecek.
“MAHSENÜ’L ESRAR”
bölümünü,
“DİVANU MEMDUHU’L MUNÎB”, “MİFTÂHU’L KULÛBİ Lİ’L ESRÂR” “ED-DÜRRETÜ’L MÜSMİNE”, “KASAÎD”
ve
“RUBAİLER”
bölümlerinin tercümeleri ve basımları izleyecek.
Kitabın
“ÖNSÖZ”
bölümü, mütercimlerden olan ve
EDİTÖRLÜK
görevini yapan
Prof. Dr. Ahmet Turhan Arslan
tarafından kaleme alınmış. Bize göre,
“ÖNSÖZ”
bölümünün, eserin tercümesinin ve bilim dünyasına tanıtılmasının baş mimarı olan
Vali Necati
Şentürk
tarafından kaleme alınması daha uygun olurdu. Editör’ün mukaddimesi ise, eserleri tanıtıcı bölüm olabilirdi. Böyle kalıcı bir eserde, çalışmaların asıl organizatörü olan
Vali Necati Şentürk’ün
kendisini geri plânda tutması, kendisi açısından bir tevazu sebebi olsa bile, bize göre bir eksikliktir.
Sultan Memduh Hazretlerinin,
Farsça ve Arapça
olarak yazdığı divanın eldeki nüshasının takribi 23 bin beyitten oluştuğu verilen bilgiler arasında. Ancak, Divanın bir bölümünün kayıp olduğu ve aslının 47 bin beyitten teşekkül ettiği de anlatıldı. Elimizdeki bu ilk cilt kitap, orijinal metinde 364 sayfalık yer tutan (divanın tümü 1177 sayfadan oluşmakta)
“MAHZENÜ’L ESRÂR”ın 90 SAYFALIK
BÖLÜMÜNÜ KAPSAMAKTA.
Birinci cildin ilk 20 sayfalık bölümü Sultan Memduh’un eserlerinin tanıtılması için kullanılmış. 20-30 arası 10 sayfalık kısmı, bazı bölümlerin
ORİJİNAL
olarak (fotokopileri) yer almaları için kullanılmış. 218 şiirin tercümesinin sunulduğu ilk ciltte, şiirler Arapça-Farsça olarak da yer almış. Önce tercümeler sunulmuş, müteakip sayfalar, orijinal metinler için kullanılmış.
Kitabın orijinali hakkında bilgi verilirken, 1177 sayfadan oluşan eserin her sayfasının kenarının ayrı-ayrı desenlerle teship sanatı ile süslendiği belirtilerek, eserin her sayfasının ayrı-ayrı süslenmiş olmasının zorluğuna özellikle dikkatler çekildi.
Bugünkü yazımızda, basımı yapılan cildin sadece fiziki görünümünü dile getirmeğe çalıştık. İnşallah fırsat buldukça mânevi havasını teneffüs etmeğe çalışarak, kabuktan çekirdeğe doğru gitmeğe, idrakimiz kadar tanımağa ve tanıtmağa çalışacağız.
